“Momentum of Memory” exhibition of Ahmet Güneştekin has been opened in Venice, Arsenale Docks, 29 May 2013 on the occasion of 55.Venice Biennale.
Catalogue Text pulished in Il Manifesto is by Beral Madra
Ahmet Güneştekin’in 55. Venedik Bienali ile eş zamanlı olarak gerçekleşen “Momentum Of Memory” başlıklı sergisi, 29 Mayıs’ta Venedik Arsenale Docks’da açıldı.
Il Manifesto Gzaetesinde yayınlanan katalog metni: Beral Madra
Catalogue Text
MOMENTUM OF MEMORY
Current global socio-political, and neo-liberal economic affairs, the massive dissemination of technical communication tools and the media influence on everyday life are considered vectors that determine the common mental and spiritual processes of humanity. One such manipulated process is commonly known as the crisis of loss of memory and recollection. Through these deforming interventions, history, one of the essential providers of identity and self-awareness, is highly strained and distorted. While history is obstructed to fulfil its function to present a recollection of events in order to set new values and norms both for the present and the future, visual arts enter into this critical epistemological realm as mediation, and as a process of elucidation and awareness.
One such decisive visual work, with high socio-political and cultural connotations in Turkey’s current domestic affairs, is being exhibited in Venice, on the occasion of the 55th Venice Biennale, where the global art-community convenes to witness the latest, seminal productions of global artists. Evidently, with all cultural optimism, we expect that this mediation through these art works will be again an experience of an alternative recognition of global affairs. Moreover, we also foresee it attracting the attention of the heterogeneous public of the Venice Biennale towards the current internal affairs of Turkey.
Ahmet Güneştekin’s pivotal installation Momentum of Memory, consists of a large scale wall relief, entitled Confrontation, an iron cage filled with wooden letters entitled Recm (the Arabic word for stoning, the punishment that consists of a group of people throwing stones at the sentenced individual until the person dies.) and a series of videos conveys a conviction, message and foresight based on an auto–biographical experience and a decisive political stand.
After his debut in 2003 with a body of work consisting of large and colourful wooden paintings that reflect abstracted nature, mythological figures and religious symbols which have textual and symbolic references to a conceivable amelioration of a horrific past, Güneştekin became a well-known and successful artist on the Istanbul art scene. After 10 years of meticulous production and numerous local and international exhibitions, the general public respects his grandiose art-making and his challenging attitude.
Güneştekin utilizes the decorative implications of abstract art, and signs his paintings with colourful globes, as a reference to the “sun”, symbolising both the Anatolian and Mesopotamian sun, and their myths. He employs the traditional arts and crafts techniques of Anatolia. These challenges have their auto–biographical reasons. He was born and raised in Batman, in the Garzan workers’ camp in a family of many children. His father had to supply the whole family with his daily wages, but he was insightful enough to encourage his son to paint on the coarse paper of cement sacks he collected. He may have found his identity and his reason to be a dissident individual within the 20th century socio-political history of Turkey; through these first drawings; however later he had to pay for his dissidence in being imprisoned in the Diyarbakır Penitentiary, now a subject of debates over whether it should be transformed into a memorial museum.
Güneştekin very clearly defines the conceptual background of his work, by saying that there are two options to confront the past and present realities and deeds: To continue to cry over it, or to start laughing. His experience of being a political dissident has taught him to think that it is against human nature to be ready to make war; and the term “to be ready” has also a politically corrupt connotation, like the term “sensitiveness” as frequently used by politicians. For him all of these are tools used in making unethical politics.
This works deviates from his series of enigmatic, mythology based, floral and ornamental abstractions. While the wall relief is a reflecting surface of confrontation, presenting a mediation and clarification of distortive processes; the videos re-construct the detailed strategies of the process of culture’s homogenisation. Here, we observe the artist’s strategy of creating a dichotomy between reconciliation (the abstract surface) and reaction (the cage and the video’s).
In the wall relief, Güneştekin primarily reveals his interest in expressing basic human emotions – tragedy, ecstasy and doom, by installing a reflecting wall that when confronted by the viewer is expected to generate identical emotions and recollections. The secondary intention is his quest to reveal the truths within distorted history, as it is being experienced in Turkey. He invites the viewer to a moment of quietude and courage to take the risk to enter into a more simple thought, asking “what happened?” and “what is happening?” and “what might happen?”. It is an invitation to a way of thinking that is not distorted by the complex thoughts of today’s status quo.
The large scale of the work creates an unfamiliar space within the space of the gallery that intends to convey the power of the unmistakeable confrontation between the connotations of an artwork, and the appreciation of the viewer. The surface of this work consists of vertical slim carved plates depicting schematic Middle Eastern city silhouettes with religious symbols and mirrors. The basic material of the work, wood, is completely covered with petroleum derivatives. He has juxtaposed the resisting tradition and the detrimental economy.
This typical large-scale format imparts a sense of crucial involvement to the experience. In front of this mighty bas-relief surface, the viewer might feel drawn on the multi-lined fragmentation and cannot effortlessly envision the intention of the artist. The intention is twofold: Using the potential of sublimation and indirect internalisation of the abstraction, he manifests his affinity to the Modernist canon. Being an artist faithful to the traditional epic and mythological image realm, he is inclined to disguise rather than display the depressive sense of the memory, most often full of horrific events.
The three-dimensional work, the iron cage filled with black wooden letters, reveals his obsession with language in conjunction with the rupture that has forced the multi-cultural communities of Anatolia towards assimilation under “one language only”. This work is related to the videos entitled Whistle, Denial, and Memory, which are references to the background story of the abstract wall-relief, and to the psycho-sociological deformations of the homogeneous nation-state ideology.
The video-work Memory, with crucial dates of traumatic historical moments and sombre folk songs is installed facing the abstract wall-relief as an associative link to the history of the Kurds in Anatolia and Mesopotamia. In this history, among many other massacres, it is the genocidal massacre against the Kurdish people that took place on March 16, 1988, during the final days of the Iran–Iraq War, when chemical weapons were used by the Iraqi government forces in the Kurdish town of Halabja in Iraq that he wants to commemorate. In one of the interviews he expresses his sorrow in the following words: We cannot choose our mothers and fathers, we cannot choose the earth we are born on, and we cannot choose the race and the language of the people who are living in the same territory; yet just because of these signifiers we are punished by the ruthless power.
Black, as witnessed in black letters and black board, is the colour of the subliminal memories of Güneştekin and the communities he is pointing to, and it stands in rigid contrast to his multi-coloured abstract paintings. In the videos, the struggle of the individual in front of the blackboard, to resolve the incongruity or the gap between the mother language and the language of assimilation is rendered with black-humour , but it also displays the resistance of the people against attempts of assimilation.
The aesthetic gaze – even if it produces a fiction – towards concealed and denied history and towards the unknown dark labyrinths of human civilisation has the power to decelerate the unbearable flux of history for a moment, and gives the individual the possibility to determine its controversial position in the continuing historical progress. Here, the aesthetic instrument helps the individual to release himself from the undeniable sovereign existence of history.
Beral Madra, May 2013
Katalog Metni
BELLEK İVMESİ
Günümüzdeki küresel toplumsal-siyasal ve neo-liberal ekonomik olaylar, teknik iletişim araçlarının kitlesel yayılımı ve medyanın günlük hayat üzerindeki etkileri, insanlığın genel zihinsel ve ruhsal süreçlerini belirleyen taşıyıcılar olarak görülmektedirler.
Bunun gibi kasten yönlendirilmiş süreçlerden biri, hafıza kaybı krizi ve anımsama olarak adlandırılır. Şekil bozukluğuna uğrayan bu müdahaleler yüzünden, kimlik ve farkındalığın temel sağlayıcısı olan tarih, güçlü bir şekilde gerilir ve bozunmaya uğrar. Tarihin, hem şimdiki zaman hem de gelecek için yeni değerler ve normlar belirlemek üzere olayları hatırlama işlevini yerine getirmesinin engellendiği esnada görsel sanat, bir aracı, bir aydınlatma ve bilinçlilik aşaması olarak bu kritik epistemolojik sahaya giriş yapar.
Türkiye’nin güncel iç meselelerine güçlü toplumsal-siyasal ve kültürel çağrışımlar yapan bu kararlı görsel eserlerden bir tanesi, küresel sanat toplumunun, dünya çapında sanatçıların en son ve çığır açan üretimlerine tanıklık etmek üzere bir araya geldiği 55. Venedik Bienali kapsamında Venedik’te sergilenmektedir. Bu sanat eserlerinin yaptığı aracılığın, küresel meselelerin tanınmasını sağlayan alternatif deneyimlerden biri olmasını açıkçası tüm kültürel iyimserliğimiz ile ümit ediyoruz. Bu eserlerin ayrıca, Venedik Bienali’nin en heterojen toplumunun dikkatlerini Türkiye’deki güncel iç olaylara da çekeceğini umuyoruz.
Ahmet Güneştekin’in, “Yüzleşme” başlıklı büyük ölçekli bir duvar kabartmasından, “Recm”başlıklı (taşlama anlamına gelen ve bir grup insanın, suçlu bulunan kişiyi ölünceye kadar taşlamalarından ibaret olan bir ceza için kullanılan Arapça söz…) ve içi tahta harflerle dolu demir bir kafesten ve video dizilerinden oluşan “Bellek İvmesi” adlı yerleştirme başyapıtı, bir görüşü, otobiyografik bir deneyime ve kararlı bir politik duruşa dayanan bir mesajı, bir önseziyi aktarır.
Soyutlanmış doğayı, mitolojik figürleri ve dini sembolleri yansıtan ve korkunç bir geçmişin ıslah edilebileceğine dair dokusal ve sembolik referanslar taşıyan büyük ve rengârenk tahta resimlerden oluşan işlerinin ortaya çıktığı 2003’ten sonra Güneştekin, İstanbul sanat sahnesinin tanınmış ve başarılı sanatçılarından biri haline gelmiştir. 10 yıllık titiz üretimlerin ve sayısız yerli ve uluslararası serginin ardından halk onun muhteşem sanat çalışmalarına ve zoru başaran tavırlarına saygı duymaktadır.
Güneştekin, soyut sanatın dekoratif anlatımlarından yararlanır ve resimlerini, hem Anadolu hem de Mezopotamya güneşini ve onların mitlerini sembolize eden “Güneş”i temsil eden rengârenk küreler ile imzalar. Anadolu’nun sanat ve zanaat tekniklerini kullanır. Bu meydan okumaların otobiyografik sebepleri vardır. Batman’da, Garzan işçi kampında, çok çocuklu bir ailenin çocuğu olarak doğmuş ve büyümüştür. Babasının, aldığı günlük yevmiye ile tüm aileye bakması gerekmektedir; ancak o, oğlunun, topladığı çimento çuvalları üzerine resim yapmasını yüreklendirecek kadar da anlayış sahibidir. Türkiye’nin 20. yüzyıl toplumsal-ekonomik tarihinde muhalif bir birey olmasının sebebini ve kimliğini bu ilk resimler sayesinde bulmuş olabilir; fakat daha sonra bunun bedelini, bugünlerde bir anma müzesine dönüştürülmesi düşünülen Diyarbakır Cezaevinde yatarak ödemiştir.
Güneştekin, “geçmiş ve günümüz gerçekleri ve eylemleri ile yüzleşmenin iki yolu vardır: bunlara ağlayıp durmak veya gülmeye başlamak” diyerek, işlerinin kavramsal arka planını çok açık bir şekilde anlatmaktadır. Siyasi bir muhalif olması ona, savaş yapmaya hazır olmanın insan doğasına aykırı olduğunu ve ayrıca, “hazır olma” teriminin, politikacılar tarafından sıkça kullanılan “duyarlılık” teriminin siyasi açıdan yozlaşmış bir ifade şekli olduğunu öğretmiştir. Ona göre bunların hepsi, etik dışı bir siyasetin uygulama araçlarıdır.
Bu işler, onun gizemli, mitolojik, bitki imgeli ve bezemeli soyutlamalarından oluşan serilerinden farklı bir doğrultuya yönelmiştir. Duvar kabartması, yüzleşmeyi yansıtan bir yüzey iken ve bozunma süreçlerinin arabuluculuğunu ve açıklamasını temsil ederken, videolar da, kültürün homojenleşme sürecinin detaylı stratejilerini yeniden kurgularlar. Burada sanatçının uzlaşma (soyut yüzey) ile tepki (kafes ve videolar) arasında bir bölünme yaratma stratejisini görürüz.
Duvar kabartmasında Güneştekin öncelikle, – trajedi, coşku, yazgı gibi- temel insan duygularını ifade etmeye duyduğu ilgiyi ortaya koyar ve izleyici ile yüz yüze geldiğinde, özdeş duygu ve anılar üretmesi beklenen yansıtıcı bir duvar yerleştirir. İkinci amacı ise Türkiye’nin şahit olduğu bozunmuş tarihin gerçeklerini ortaya çıkarmaktır. “Ne oldu”, “ne oluyor” ve “ne olabilir” gibi sorular sorarak, çok daha basit düşüncelerin içine girme riskini alması için izleyiciyi bir sükûnet ve cesaret anına davet eder. Bu, bugünün mevcut durumlarının karmaşık düşünceleri tarafından henüz bozulmamış bir düşünce tarzına davettir. İşin büyük boyutları, galeri alanının içinde, bir sanat eserinin çağrışımları ile izleyicinin beğenisi arasındaki yanılmaz yüzleşmenin gücünü yansıtan alışılmadık bir alan yaratır. Bu işin yüzeyi, dini simgeler ve yansımaları ile Orta Doğu şehirlerinin şematik silüetlerini betimleyen dikey, ince, oyma plakalardan oluşur. İşin temel malzemesi olan tahta, petrol türevleri ile tamamen kaplanmıştır. Direnç gösteren gelenek ile zararlı ekonomiyi yan yana yerleştirmiştir.
Bu tipik büyük-boyut formatı, deneyime önemli bir katılım duygusunu beraberinde getirir. Bu güçlü alçak kabartmalı yüzeyin önünde izleyici çok-çizgili parçaların arasına çekildiğini hisseder ve çaba harcamadan sanatçının maksadını kavraması mümkün değildir. Maksat iki katmanlıdır: Soyutlamanın yüceltme ve dolaylı içselleştirme gizilgücünü kullanarak, Modernist düzene olan yakınlığını ilan eder. Geleneksel destana ve mitolojik imgeler dünyasına inanan bir sanatçı olarak, çoğunlukla korkunç olaylarla dolu belleğin kasvetli hissini göstermektense onu gizlemeye yönelir.
Siyah tahta harflerle dolu demir bir kafesten meydana gelen üç boyutlu yapıtı, Anadolu’nun çoğul kültürel topluluklarını “tek bir dil” adı altında sindirilmeye zorlayan kırılma ile bağlantılı olan dile karşı saplantısını ortaya çıkarır. Bu eser, duvar kabarttmasının arka planındaki hikâyelerin ve homojen ulus devleti ideolojisinin psiko-sosyolojik deformasyonunun referansları olan “Düdük”, “İnkâr” ve “Bellek adlı videolar ile bağlantılıdır.
Örseleyici tarihi anların önemli tarihlerini ve hüzünlü halk türkülerini içeren “Bellek” isimli video eser, Anadolu ve Mezopotamya’daki Kürtlerin tarihine bir bağlantı olarak soyut duvar-kabartması resmin karşısına yerleştirilmiştir. Bu tarihin içerisinde gerçekleşen çok sayıda katliamdan biri olan, 16 Mart 1988’de İran-Irak Savaşı’nın son günlerinde Irak hükümetinin Kürt halkına karşı Irak’taki Kürt şehri Halabja’da kimyasal silah kullanma suretiyle gerçekleştirdiği soykırımsal katliam, sanatçının anmak istediği anlardan bir tanesidir. Röportajlarından birinde üzüntüsünü şu sözler ile dile getirir: Anne ve babalarımızı seçemeyiz, doğduğumuz toprakları seçemeyiz, ırkımızı ve aynı topraklar üzerinde yaşayan insanların dillerini seçemeyiz. Ve işte bu belirleyici unsurlardan dolayı acımasız güç tarafından cezalandırılmışızdır.
Siyah harflerde ve siyah panoda görülen siyah, Güneştekin’in bilinçaltındaki anılarının ve dikkat çektiği toplulukların rengidir ve onun çok renkli soyut resimleri ile şiddetli bir zıtlık sergiler. Videoda, siyah panonun önünde duran kişinin, anadili ile asimilasyon dili arasındaki uyuşmazlığın veya farkın üstesinden gelmek için harcadığı çaba, kara mizah ile betimlenir ama aynı zamanda insanların asimilasyona karşı çıkışlarını da sergiler.
Estetik bakış, gizlenmiş ve inkâr edilmiş bir tarihe ve insan medeniyetlerinin bilinmeyen karanlık labirentlerine doğru bir hayal de üretiyor olsa-, tarihin dayanılmaz akışını bir anlığına yavaşlatma gücüne sahiptir ve kişiye, devam eden tarihi süreç içerisinde kendi ihtilaflı konumunu belirleme olanağı sunar. Buradaki estetik araç kişinin, tarihin inkâr edilemez egemen varlığından kendisini kurtarmasına yardım eder.
Beral Madra, May, 2013