CONTEMPORARY ART COLLECTION FOR POINT HOTEL, GAYRETTEPE
OCTOBER 2008-APRIL 2010
YEŞIM AĞAOĞLU, GÜLÇIN AKSOY, VOLKAN ASLAN, OKAN BAYÜLGEN, ALİ CABBAR, NURI BILGE CEYLAN, NEJAT ÇINAR, MELIH GÖRGÜN, HAKAN GÜRSOYTRAK, GÜL ILGAZ, BENGÜ KARADUMAN, ESEN KAROL, SERHAT KIRAZ, SITKI KÖSEMEN, PABLO MARTİNEZ MUNIZ, MURAT MOROVA, SINAN NIYAZIOĞLU, KADRI ÖZAYTEN, ARDAN ÖZMENOĞLU, GÜNNUR ÖZSOY, GÜLAY SEMERCIOĞLU, NIHAL SESALAN YÜZSEVER, KEMAL TUFAN, BAŞAK ÜRKMEZ, MOHAÇ YÜCEL
Basın Bülteni
POINT OTEL VE ÇAĞDAŞ SANAT
11. ISTANBUL BİENALİ DOLAYISIYLA TANITIM TOPLANTISI
Şifre: İstanbul
11 Eylül 2009 Saat:18.00
Yeşim Ağaoğlu, Gülçin Aksoy, Volkan Aslan, Ali Cabbar, Nuri Bilge Ceylan, Nejat Çınar, Hakan Gürsoytrak, Gül Ilgaz, Bengü Karaduman, Esen Karol Serhat Kiraz, Sıtkı Kösemen, Pablo Martinez, Murat Morova, Sinan Niyazioğlu, Kadri Özayten, Ardan Özmenoğlu, Günnur Özsoy, Gülay Semercioğlu, Nilhan Sesalan Yüzsever, Kemal Tufan, Başak Ürkmez, Mohaç Yücel
Küratör: Beral Madra
İstanbul’un kuzeydeki yeni ufuk çizgisini oluşturan gökdelenler bölgesinde yer alan Point Hotel, 2009 sonbaharında hizmete girdi.
11. İstanbul Bienali dolayısıyla ve otelin Türkiye çağdaş sanat üretiminin bir kesitini, bir sergi, bir çağdaş sanat merkezi niteliğinde sunması dolaysıyla bir tanıtım toplantısı düzenlendi.
Point Otel’i benzerlerinden ayıran ana özellik, içine yerleştirilen çağdaş sanat yapıtları 1 deposit casino nz.com ve bu yapıtların sunduğu görsel İstanbul anlatıları ve metaforlarıdır. Şifre:İstanbul başlığı altında sunulan ve içerik, kavram ve estetik açıdan bir sergi bütünlüğü gösteren yapıtlar sanatçılar tarafından otelin mekanları için özel olarak tasarımlanarak üretilmiştir. Bütün odalara ve ortak kullanım alanlarına yerleştirilmiş fotoğraflar, videolar, heykeller, üç boyutlu yerleştirmeler otele bir çağdaş sanat merkezi niteliği kazandırmıştır. 20.yy’ın Bauhaus etkilerini yansıtan sadelik ve işlevsellikle yapılmış olan binanın içine yerleştirilen çağdaş sanat yapıtları İstanbul turizminin enerjisiyle, çağdaş sanat üretimi arasında organik bir ilişki kurmaktadır. Bu girişim, Türkiye çağdaş sanat üretiminin uluslararası tanıtımına çok değerli bir katkıdır.
Point Otel koleksiyonu ve İstanbul Şifreleri sergisi BM Suma Çağdaş Sanat Merkezi tarafından düzenlenmiş ve gerçekleştirilmiştir.
Catalogue Text:
Istanbul’s Passwords
Istanbul’s silhouette is changing rapidly. While one is crossing the bridges, the Bosporus or Marmara Sea, behind the hills carrying the historical wealth are skyscrapers. This panorama of a new-gothic city gives clues about the future. Recently skyscrapers have been determining the nature of the vision towards Istanbul. We can argue that there is a visual competition between the past and the future. However, the negative impression one gets by viewing this competition -between the mosques placed on the higher hilltops of the old city and these new buildings invading the northern parts- loses effect thanks to the perspective differentiation.
Up on the skyscrapers, the infinity of the city stretching to all four directions, impresses the viewers. Again due to geographical character, the panorama is not monotonous. The zigzagging sea shores, illimitable quarters and arbitrary housing startle the viewer. Yet, they make up a diversification, which deserves a long scrutinize.
Somewhere in the new pattern, Point Hotel stands as a white and plain rectangle. Its architecture does not spoil the environmental view; yet it is a functional building with an identity. Designed with the new-modernist approach, the indoor spaces are calm and relaxing. This simplicity and functionality reflecting the Bauhaus influences of the 20th century could surprise those who are accustomed to the kitsch effulgence of the combination of traditional and modern styles imposed by post-modern trends.
There is something else, which may surprise the hotel visitors: The hotel owners have spared special areas for the display of Turkish contemporary art works. Artists were invited to the hotel during its construction. Oeuvres were produced and selected. They were placed on the most suitable spots. Here, most probably for the first time, an organic relation was built between Istanbul’s tourism energy and contemporary art production. Hotel visitors and guests will find a chance to get to know and keenly observe Istanbul’s art world through the photographs, videos, sculptures, 3D installations, placed in all rooms and areas of common use. They will obtain detailed information about this production, as if they have been to a contemporary art museum. Attentive and interested eyes will notice that all of the works focus on Istanbul. In this exhibition concept, Istanbul is playing the lead role. And this hotel is a lieu prepared by its owners and exhibition producers, with the objective of presenting the hotel guests a different perspective over the metropolis. This is an approach to note that the different perspective covers a perception, understanding and interpretation with today’s ideas, concepts, interpretations and forms, with respect to the city’s history, traditions, and political, social and cultural life.
Parallel to the global economy and politics, Istanbul has become an important a center of global contemporary art production since ‘80s to date. With ieconomic and political criteria and traditions of peculiar to itself, the city is a center of global capital management. It also stands as a fruitful environment for knowledge and creativity economy. As for entertainment and tourism, Istanbul embodies all the components of the geographical and cultural environment it is a part of. It is an attraction spot between Asia and Europe. Meanwhile, having taken new forms and reached higher volumes culture and arts are contributing to these developments and are transfiguring the city.
In the art works produced since early ‘90s, the city is highlighted as a crucial background for micro- and macro-narrations, representations, imitations and metaphors. Traces of images, lives, details, complexities and contradictions pertaining to Istanbul can be found in the photos, videos, installations of many artists. Even if the city does not constitute the main theme and the subject of the work, we can sense that it is the reason of the work’s creation. Above all, knowledge, culture and interpretation diversity draws attention in these works. Even though the globalization process imposes a straightening multinational company culture and a media- and entertainment-oriented culture –prevailing especially on areas of new development- , the architectural and demographic structure of the city breaks this monotony. The diversification finds root in the migrants flowing in from all directions: Not only from Anatolia and also from the Balkans, and Eastern and Southern neighbors nowadays. The cultural differences brought by the incomers generate new divergence layers. Today, the cultures’ alloy is the most preferred method for culture development; this alloy can be viewed in the drawings, photographs and videos produced for Istanbul.
Istanbul is described as one of the most attractive and fascinating cities of the world.
Today’s works do not always narrate the Beautiful and the Divine; they also show the truth people do not want to see. On should bear in mind that those times, when the classical arts related the Beautiful and the Divine are over. In this context, depicting Istanbul with an Orientalist approach is also outdated. We are aware that the value criteria have changed after the collapse of the traditional and modern world views. Luckily, as a part of the social life, culture still functions as the criticizing conscious of the society. The artists can handle the challenges of making a change, in an environment, where the orientations and practices of the past do not function anymore. They have to find new options and actions in order to give certain answers.
Nonetheless, these answers are private, subjective, sealed and closed –most of the time leaving no room for peeking. It feels as if the viewer needs a password to step into this world. In the past, people, who had to know a password, were spies. Today this rule is outdated. Now, under the sovereignty of computers and bank systems, there are countless passwords in our daily lives. These passwords can startle and irk us or even put us under considerable stress. Nowadays, we are using passwords to be accepted by the consumption system or to enter the virtual world; passwords empower us with information. While they turn us into personalities with multiple identities, they also make us anonymous entities.
For its part, this exhibition is proposing the viewer to take a walk in the mysterious pathways and promenades of Istanbul, using art works as passwords…
At the rear corner of the bar in the lobby, there is a work making reference to the hi-tech computer system of the hotel. Yet, it turns the system into a city view. Always working with wasted materials, Yeşim Ağaoğlu used computer chips this time. She turned them into miniature cities. This chip city of Ağaoğlu presents the urban utopia in a computer game. Ağaoğlu offers an order which can never be associated with Istanbul. This contradiction especially could help the Istanbul visitor notice the chaos of the city more clearly. At the business center right across this work, we find Gülçin Aksoy’s work titled “You’re Late!” Travels and business world have two dimensions: Time and space. Aksoy’s clocks installed in Microsoft’s room points an alert which is always present in the traveler’s and businessman’s subconscious: To be late! The paradoxical presence of this little warning in the context of the infinity of the universe and the shortness of life may give the people who study in this room a chance of reaping wisdom and serenity.
In the small niche at the northern part of the first mezzanine floor, there are four drawings of Volkan Aslan. The small stories Aslan depicted with the pictorial language of primers signify the daily life of the great population of Istanbul and its anonymity. At the two-storey foyer of the hotel’s ballroom, there are Istanbul photos of Nuri Bilge Ceylan – pieces from his photograph series titled Turkeyscope. Numerous photographic reflections of Istanbul filled the archives since the discovery of photography and since it stepped into the cultural life of Ottoman society in late 19th century. It is very difficult to make a preference among these images. To decide which photographs are to be presented one should set very clear case-specific criteria. In the hotel, these criteria are definite: How is Istanbul interpreted in the minds, mental activities of creative people and how it is reflected by them in the context of their political and social discourses? The complicated transitions and associations among the signifier, signified and the seen can be observe in every photographs; exploring these, is a task to be fulfilled by the viewer. Nuri Bilge Ceylan’s photographs is the synthesis of the two production genres, he handles successfully: cinema and photography. Twelve Istanbul photos from the 2000s are displayed as a special exhibition in the two floors of the Ballroom. Among all the seasons seen in Istanbul, wintertime is chosen. This preference takes the image close to the tang of black and white. Furthermore, the associations of coldness, desolateness, isolation, solitude, serenity and silence the snow creates on human mind, are also reflections of the deep sorrow and serenity of Ceylan’s cinema discourse. On the two side walls of the hotel we find Nejat Çınar’s work, titled Incoming Document (White), Outgoing Document (Black), he specially designed for the hotel. The state of being the voyeur and being watched in today’s life culture. In all the places we go in and come out of, this state creates an imperceptible environment, which can affect lives when necessary. Different mental processes and emotions are experienced while being the voyeur or being watched. The 20 motion-sensitive cameras Nejat Çınar installed face-to-face at the side entrance of the Hotel remind the viewer this continual surveillance atmosphere. At the same time, the viewer cannot help thinking about the uncontrollable amplitude of images, produced and saved by these cameras. In the central courtyard of the executive floor, we find Melih Görgün’s graphic work, reflecting abstract effects with aesthetic deconstructions on the word “Istanbul”. On the wall at the southern end of the first mezzanine floor, there is a canvas painting by Hakan Gürsoytrak. Looking like a carpet with flower motifs from a certain distance, this work actually narrates a complicated story. Placed among the motifs of entangled flowery branches, the patterns are comprised of images associating the strip cartoon language. The truth of war and peace standing side by side in the global world, the objects of desire of the consumption culture, pop-culture images peculiar to Istanbul are presented to the perception of the viewer, with a black humoristic approach. In the entrance hall, on the corner of the lounge at the right side, there is Bengü Karaduman’s work titled “Parallel Parade”. Today’s person is living in the order built by the sign systems founded in the consumption culture, the most influential tool of global capitalism. The visual material presented by this sign system is represented with plain graphic illustrations in Bengü Karaduman’s black and white animated movie. In this animation, in a rather minimalistic approach we see the parade of the desire process triggered by the consumption economy; this is the parade of all productions from women fetishism to the naked truth of war. The installation also presents an entertaining illusion for the viewer; the objects seen in the animated movie stretch out from the screen as images. On the northern wall of the 10-storey courtyard in the center of the hotel rooms, we see Serhat Kiraz’s work titled “Century Enclosed”. Being the largest scale installation realized in Turkey, this work collectively reflects the installation style of Kiraz, which he fictionalized based on a universal language since 1977 to-date. This 10-storey image feast covers the visual memory of the 20th century. On each floor of the courtyard, Kiraz redesigns a decade of the 20th century with the selected images. The photos remind the slide technique – the most effective visual material of the recent past-, which is almost never used anymore. On the empty spaces below the slides, the topic and the date of the photos are written. Using this method, Kiraz offers the viewer to explore intersecting images throughout decades both on the horizontal and vertical planes. Focusing mainly on historic events, science, technology and life, the images picked by Kiraz provoke the historical consciousness and memory of the viewer. On the right wall of the hotel restaurant on the ground floor, there is the photo-series by Sıtkı Kösemen, titled “Going Across”. These photos zoom in the waters of the Bosporus. Kösemen’s Bosporus is abstract and enigmatic; the artist concentrates his standpoint -and that of our-to this magnificent, distinguished disjunction or discontinuity. From the literary point, photos associate Orhan Pamuk’s Bosporus portrait, which narrates that this water is a paradise and a hell at the same time. In these photos, Kösemen carry the viewer away in stereotyped Bosporus images. And he offers something with endless visuality and endless invisibility: an abstract password to understand Istanbul. The close-ups of these streamed waters of Bosporus disclose and conceal the critical, vague, dilemmatic state/order of the city. Another work by Kösemen, “Waiting”, is placed in the hotel’s elevators. Hotel elevators offer the smallest space to the guests, where they stand alone or with other people they do not know. The silent moments and brief waiting between going up and down… Making or avoiding eye-contact, the tension of the alienation of two people, fill the physical atmosphere of the elevator. Kösemen’s video interferes with this atmosphere; the third player in this electronic environment satirizes the frame of mind. With the playful quality of art, it channels the viewer’s frame of mind. At the entrance, on the wall to the right of the reception desk, there is Murat Morova’s work. Global culture is the background of this hotel’s structural, formal and aesthetic rationale. Morova’s hybrid Atlas figure –this hybridity is the synthesis of the calligraphy, the means of expression of the East and of the illustration techniques, the means of expression of the West– is the lineal metaphor of the position of the human texture at the hotel and clearly within today’s global order. Here, Morova visualizes the power and wisdom of thinking and interpretation, the Greek mythology presents us with the story of Atlas. Yet, he points to a process, during which this wisdom intersected with the Islam civilization. A third dimension of this work shows that the world is created by the ideational power of mankind. Morova expresses the West-East synthesis we continue to seek today, via a visual image. A work series of Kadri Özayten, titled “Peace Days” is installed on the walls of the stairs heading to the mezzanine floors and on the second mezzanine floor. Özayten actually produced this work for the children of Istanbul. It was designed for the “Art for Children” exhibition realized under the curatorship of Özgül Aslan in the frame of Istanbul 2010 European Culture Capital Portable Art Project. The hotel will also host children; and these butterflies –except for one all of them are covered with camouflage smocks—injects the children the hope that there are global peaces as opposed to global wars. The fourth Butterfly is made of wood and on it we see wooden ducklings appealing to the children’s eyes. In the entrance and on the walls of the restaurant up on the 20th floor, we find Ardan Özmenoğlu’s work titled “Yeşilçam 2009”. Producing imprinted works on post-it, Ardan Özmenoğlu employed this technique on pieces of thin plexi-glass. Offering a rich series of memory-image at this spot, Özmenoğlu presents slices from the Turkish cinema history with imprints on plexi-glass. The portraits of almost all actors and actresses of the past and Istanbul views from some cult movies, gathered with a Warholean approach, suggest the hotel guests to get some information about Turkish cinema. We find Özmenoğlu’s cinema theme on the other wall of the hall as well. Here, scenes picked from “Kanun Namına (In the Name of the Law)”, one of the cult films of Turkish cinema, show the viewer Istanbul of 50 years ago. On the corner to the left of the reception desk, there is an abstract work by Günnur Özsoy. The work is comprised of pebble-ish forms made using felt, a traditional material. Questioning the relationship between the space and the object and the qualities of color and light affecting the perception, Özsoy turns her questions into abstract forms. These colorful felt objects function as a counterproposal for all the figurative artworks in the lobby. Another abstract work by Gülay Semercioğlu covers the two walls of the second mezzanine floor. These are abstract icons knitted with silvery thread. For many years Semercioğlu has been producing durable, shiny and musical icons by knitting and weaving metal wires. There are two types of products the artist produces with this handwork: On the one hand, we have the abstract forms controlling the games light can play on metal wires. The work installed in the hotel belongs to this series. On the other hand, there are the examples of the stereotype sign language created by the political and economic systems.
At the front of the hotel, right in the middle of the traffic jam, there is a Galleon, reminding that Istanbul is surrounded by sea. This sculpture of Kemal Tufan, who has produced open-air sculptures in many countries, is accompanied by the Stingrays. These Stingrays are placed inside, on the two glasses at the hall entrance and in the aquarium in the small courtyard providing sunlight for the hall on the right-hand-side of the ground floor restaurant. While the Galleon signifies the history and geography of the city, the Stingrays channel the viewer to the inner world of the sea. Hotel is situated on the hill between the Bosporus and the valley opening to the Golden Horn. As the main artery of the old city, Golden Horn is naturally protected against the outer dangers. However, human effort and power climbed over the hills and claimed the ownership of this deep gulf. The galleon reminds how Sultan Mehmet the Conqueror had the ships transported through the land and conquered Istanbul. Furthermore, the mysterious sea-land relation peculiar to Istanbul is repeated with this traditional ship interpretation popping in front of the viewer in the middle of this heavy traffic. On the second mezzanine floor, on two opposite walls we find a nature metaphor by Nihal Sesalan Yüzsever, made with wood carving and painting technique, with her exquisite carving technique and her consciousness to ecology.
In the hotel rooms there are photographs by Ali Cabbar, Gül Ilgaz, Esen Karol, Sıtkı Kösemen, Pablo Martinez, Sinan Niyazioğlu, Başak Ürkmez and Mohaç Yücel. These photos do not just reflect a representation of Istanbul; they highlisht the subjective standpoint of the artist and deconstruct Istanbul imaginatively and visually. The hotel guests are offered different viewpoints through: Linear photos focusing on human-city relation by Ali Cabbar, Bosporus with bird’s-eye perspective by Gül Ilgaz, tempered Istanbul panorama by Esen Karol, double-views of Pablo Martinez, the digital views of Sinan Niyazioğlu, scrutinizing Istanbul’s mythology, online-Istanbul by Başak Ürkmez and popular culture metaphors of Mohaç Yücel. Sometimes these standpoint alternatives may oppose to or sometimes may overlap with the artist’s view.
Presenting a rich section of the contemporary art production in Turkey, this collection offers the Istanbul visitor the privilege of getting informed on contemporary art. Plus, it also helps promote this concept in other parts of the world via hotel guests.
Beral Madra, September 2009
Katalog Metni
Istanbul’un Şifreleri
İstanbul’un ufuk çizgisi hızla değişiyor; İstanbul Boğazı’ndan, Marmara Denizi’nden ve köprülerden geçerken tarihsel dokuyu taşıyan tepelerin arkasında gökdelenlerden oluşan yeni-gotik bir kentin görüntüsü geleceğe yönelik işaretler veriyor. Gökdelenler bir süredir İstanbul’a bakışın özelliklerini belirliyor. Geçmiş ile gelecek arasındaki görsel bir rekabet söz konusu olduğu düşünülebilir; ancak kentin kuzey kesimlerini işgal eden bu yeni yapılarla tarihsel kentin yüksek tepelerine yerleştirilmiş camiler arasındaki bu rekabet manzarasına olumsuz bakış coğrafi konumun sağladığı perspektif ayrışımı dolayısıyla etkisini yitiriyor.
Gökdelenlere çıkıldığında, kentin dört yöne uzanan sonsuzluğu bakışı etkiliyor; yine coğrafi özelliklerden dolayı bu görüntüde tekdüzelik yok; girintili çıkıntılı deniz kıyıları, uçsuz bucaksız mahalleler, gelişigüzel yapılaşma, kentin büyüklüğünün yarattığı bir irkilmeyle birlikte gözü oyalayan bir çeşitlilik oluşturuyor.
Point Hotel bu yeni doku içinde beyaz ve sade bir dikdörtgen; çevresel görüntüyü rahatsız etmeyen, ama kimliği olan işlevsel bir mimari. İç mekânlar yeni-modernist yaklaşımda, dingin ve rahatlatıcı. Bu 20.yy’ın Bauhaus etkilerini yansıtan sadelik ve işlevsellik post-modern eğilimlerin öngördüğü geleneksel ve modern üslup bireşimlerinin kitsch gösterişine alışmış olanları şaşırtabilir.
Bu otele girenleri şaşırtabilecek başka bir görüntü daha var. Otel sahipleri, Türkiye’nin çağdaş sanat üretimi için sunum ve mekân olanakları açtı ve otel inşaatı boyunca sanatçılar davet edildi, yapıtlar üretildi ya da seçildi; en uygun yerlere yerleştirildi. Burada, belki ilk kez İstanbul turizminin enerjisiyle, çağdaş sanat üretimi arasında organik bir ilişki kuruldu. Otele gelenler ve otelde kalanlar, bütün odalar, bütün ortak kullanım alanlarına yerleştirilmiş fotoğraflar, videolar, heykeller, üç boyutlu yerleştirmeler dolayısıyla, İstanbul odaklı sanat ortamını yakından izleme ve tanıma olanağı bulacak; bir çağdaş sanat müzesine gitmiş gibi, bu üretim konusunda ayrıntılı olarak bilgilenecek.
Dikkatli ve ilgili gözler yapıtların tümünün İstanbul üstüne yoğunlaştığını fark edecekler. İstanbul bu sergi konsepti içinde başroldedir ve bu otel sahipleri ve sergi yapımcıları tarafından, bu otelin kullanıcılarına kente farklı bir bakış olanağı vermek için hazırlanmış bir ortamdır. Farklı bakışın, İstanbul’u tarihsel, geleneksel, siyasal, toplumsal ve kültürel açıdan bugüne ait düşünce ve kavramlarla algılama, anlama ve yorumlama içerdiğini anlatmak isteyen bir yaklaşımdır, bu.
İstanbul, 1980’lerden günümüze, küresel ekonomi ve siyasete koşut olarak küresel çağdaş sanat üretiminin önemli bir merkezi durumuna gelmiştir. Ekonomi ve siyaset alanında kent, kendine özgü modern ölçütleri ve gelenekleriyle çekici bir yönetim merkezidir. Bilgi ve yaratıcılık ekonomisi için de doğurgan bir ortam sunmaktadır. Eğlence ve turizm için bulunduğu coğrafi-kültürel konumun bütün bileşenlerini içermektedir ve Asya ve Avrupa arasında bir çekim alanı oluşturmaktadır. Kültür ve sanat da bu gelişmelere yeni biçimler ve boyutlar ekleyerek katkıda bulunmakta ve kenti sürekli kenti başkalaştırmaktadır.
90’lı yılların başından bu yana gerçekleştirilen sanat yapıtlarında kent, mikro ve makro anlatıların, temsiliyetlerin, taklitlerin ve metaforların çok önemli bir arka alanı olarak belirginleşiyor. Çok sayıda sanatçının resimlerinde, fotoğraflarında, videolarında ve yerleştirmelerinde İstanbul’a ait görüntülerin, yaşamların, ayrıntıların, karmaşıklığın, karşıtlıkların izi sürülebiliyor. Kenti, eğer doğrudan doğruya yapıtın konusu ve öznesi değilse bile, yapıtın nedeni olarak algılayabiliyoruz. Bu yapıtlarda her şeyden önce bir kültür, bilgi, yorum çeşitliliği dikkat çekicidir. Her ne kadar küreselleşme süreci, özellikle yeni gelişim alanlarında belirgin olan güçlü bir düzleştirici çokuluslu şirket kültürü, medya ve eğlence odaklı kültür dayatıyorsa da, kentin mimari ve demografik yapısı bu tekdüzeliği kırıyor. Farklılıklar her yönden gelen göçlerden kaynaklanıyor; yalnız Anadolu’dan değil, şimdilerde Balkanlardan, Doğu ve Güney komşulardan gelenlerin getirdiği kültür farklılıkları yeni fark katmanları oluşturmaktadır. Kültürler alaşımı günümüzde kültür gelişimi için en benimsemen biçimdir; bu alaşım, İstanbul için üretilen resimler, fotoğraflar ve videolarda izlenebilir.
İstanbul’un dünyanın en büyüleyici kentlerinden birisi olduğu söyleniyor. Günümüz yapıtlarında her zaman Güzel ve Yüce olan anlatılmıyor; insanların görmek istemediği gerçekler de gösteriliyor. Klasik sanatların Güzel ve Yüce olanı anlattığı dönemlerin geride kaldığını bilmek gerekiyor; bu bağlamda İstanbul’u oryantalist bir anlayışla anlatmanın da geçerliği kalmamıştır. Geleneksel ve modern dünya görüşlerinin yıkılmasından sonra değer ölçülerinin değiştiğini biliyoruz. Neyse ki kültür toplumsal yaşamın bir parçası olarak toplumun eleştiren bilinci olma işlevini koruyor ve sanatçılar da geçmişe ait yönlendirmeler ve eylemlerin artık işlemediği bir durumu göğüsleyebiliyor. Onlar, birtakım yanıtlar verebilmek için yeni seçenekler ve eylemler bulmak zorundalar.
Ne ki, bu yanıtlar çoğu kez açık kapı bırakmayacak biçimde özel, öznel, mühürlü ve örtük; sanki izleyicinin içeri girmek için şifreye gereksinimi var. Geçmişte bir şifre bilmek zorunda olan insanlar casuslardı. Şimdi böyle bir şey yok. Şimdi, bilgisayarlar ve banka sistemleri egemenliğindeki günlük yaşamımızda çok sayıda şifre var. Bu şifreler yüzünden insan şaşırabilir, bunalabilir ve baskı altında kalabilir. Şimdilerde şifreleri tüketim sistemi tarafından kabul edilmek için ya da sanal ortama girebilmek için kullanıyoruz; şifreler bize bilgi ve bilgilenme gücü kazandırıyor. Şifreler bizi çok-kimlikli kılarken bir yandan da anonimleştiriyor.
Bu sergi de izleyiciye, sanat yapıtlarını şifre gibi kullanıp, İstanbul’un dolantılarına ve gizemlerine girmeyi öneriyor…
Otelin lobisindeki barın arka köşesinde, bu otelin en son teknikle donatılmış bilgisayar sistemine gönderme yapan, ama bu sistemi bir kent manzarasına dönüştüren bir iş yer alıyor. Yeşim Ağaoğlu, her zaman atık malzemelerle çalışıyor ve bu kez de bilgisayar çiplerini minyatür kentlere dönüştürerek değerlendiriyor. Ağaoğlu’nun bu çip kenti, bir bilgisayar oyunundaki kent ütopyasını sunuyor. İstanbul ile karşılaştırıldığında, hiçbir zaman örtüşmeyecek düzen öneriyor Ağaoğlu. Tam da bu karşıtlık, İstanbul’a gelen bir insanın kentin karmaşasını daha iyi kavramasının nedeni olabilir. Bu işin hemen karşısındaki iş merkezinde Gülçin Aksoy’un “Geç Kaldın!” başlıklı işi yer alıyor. Yolculukların ve iş dünyasının iki boyutu vardır: Zaman ve mekân. Aksoy’un Microsoft odasına yerleştirilen saatleri, yolcunun ve iş adamının bilinçaltında sürekli var olan bir uyarıyı işaretliyor: Geç kaldın! Bu küçük uyarının evrenin sonsuzluğu ve insan yaşamının kısalığı bağlamında paradoksal varlığı, bu odada çalışanlara bir dinginlik ve bilgelik kazanma olanağı verebilir.
Birinci asma katın kuzey bölümündeki küçük nişte, Volkan Aslan’ın dört resmi yer alıyor. Aslan’ın ilkokul okuma kitaplarının resimsel diliyle çizdiği küçük öyküler, İstanbul’un büyük nüfusunun günlük yaşamını ve anonimliğini işaret ediyor. Otelin balo salonunun iki katlı fuayesinde Nuri Bilge Ceylan’nın Turkeyscope başlıklı fotoğraf dizisinden İstanbul görüntüleri yer alıyor. Fotoğrafın keşfinden ve 19.yy sonunda Osmanlı toplumunun kültürel yaşamının içine girmesinden günümüze, İstanbul’un sayısız fotografik görüntüleri arşivleri dolduruyor. Bu görüntüler arasında seçim yapmak zor bir iştir. Özel ölçütlerin çok kesin belirlenmesi gerekir; hangi fotoğrafların sunulması konusunda. Otelin genelinde, bu özellik belirlidir: İstanbul yaratıcı insanların düş gücünde, zihinsel etkinliği içinde, siyasal ve toplumsal söylemleri bağlamında onlar tarafından nasıl yorumlanıyor ve nasıl gösteriliyor? Gösteren, gösterilen ve görünen arasındaki karmaşık geçişler ve çağrışımlar, bütün fotoğraflarda izlenebilir; bunları keşfetmek izleyicinin işidir. Nuri Bilge Ceylan’ın fotoğrafları, onun başarıyla yürüttüğü iki üretiminin- sinema ve fotoğraf- bireşimidir. 2000’li yılların ürünü olan on iki İstanbul fotoğrafı Balo Salonu’nun iki katına bir özel sergi niteliğinde yerleştirilmiştir. Bütün mevsimlerin yaşandığı İstanbul’un kış mevsimi seçilmiştir; bu görüntüyü siyah-beyaz tadına yaklaştıran bir seçimdir. Aynı zamanda, karın insan zihni ve ruhu üstünde bıraktığı dinginlik ve sessizlik, yalnızlık ve yalıtılmışlık, soğukluk ve ıssızlık çağrışımları, Ceylan’ın sinema söylemindeki derin hüznün ve dinginliğin de yansımasıdır.
Otelin yan girişinin iki yan duvarında Nejat Çınar’ın Gelen Evrak, (Beyaz)
Giden Evrak, (Siyah) başlıklı, özel olarak bu otel için üretilmiş işi yer alıyor. Günümüz yaşam kültüründe gözetleyen ve gözetlenen olma durumu. Bu durum girip çıkılan bütün mekânlarda görünmeyen, ama gerektiğinde insanın yaşamını etkileyebilecek bir ortam oluşturuyor. Gözetlerken ve gözetlenirken farklı zihin süreçleri ve duygular yaşanır. Nejat Çınar’ın Otelin yan girişinde karşılıklı yerleştirdiği 20 adet kamera insana ve harekete duyarlıdır ve izleyiciye bu sürekli gözetlenme ortamını anımsatırken, aynı zamanda bu kameraların ürettiği ve sakladığı imgelerin denetlenemez bir imge çokluğu yarattığını da düşündürmektedir. Eksekütiv katının orta avlusunda Melih Görgün’ün soyut etkiler yansıtan “İstanbul” sözcüğü üstüne grafik bir çalışması yer alıyor.
Birinci asma katın güney ucundaki duvarda, Hakan Gürsoytrak’ın uzaktan bakıldığında çiçek desenli bir halı gibi duran, ama yakına gelindiğinde karmaşık bir öykü anlatan tuvali yer alıyor. Desenler, birbiri içine geçmiş çiçek dallarından oluşan motiflerin arasına yerleştirilmiş, resimli roman dilini çağrıştıran bir üslupta yaratılmış imgelerden oluşuyor. Küresel dünyanın yan yana duran savaş ve barış gerçeği, tüketim kültürünün arzu nesneleri, İstanbul’a özgü popüler kültür imgeleri bu çiçekli motifler arasında, kara mizahçı bir yaklaşımla izleyicinin algısına sunuluyor. Otelin girişinde, sağdaki dinlenme köşesinde Bengü Karaduman’ın “Paralel Geçit “ başlıklı işi yer alıyor. Günümüz insanı küresel kapitalizmin en etkili aracı olan tüketim kültüründe temellenen işaret sistemlerinin kurduğu düzen içinde yaşıyor. Bu işaret sisteminin sunduğu görsel malzeme Bengü Karaduman’ın siyah beyaz animasyon filminde sade grafik çizimlerle sunuluyor. Tüketim ekonomisinin insanda uyandırdığı arzu süreci bu animasyonda minimalist bir yaklaşımla bir geçit yapıyor; kadın fetişizminden savaş gerçeğine kadar bütün üretimlerin geçididir, bu. Yerleştirme izleyici için eğlendirici bir göz yanılsaması da sunuyor; animasyonda görülen nesneler, ekranın dışına çıkıp bir resim olarak uzanıyor. Otelin odalarının ortasındaki 10 katlı avlunun kuzey duvarında Serhat Kiraz’ın „Kapanmış Yüzyıl “ başlıklı işi yer alıyor. Türkiye’de gerçekleştirilmiş en büyük yerleştirme özelliğini taşıyan bu iş, Kiraz’ın 1977’den günümüze sürdürdüğü evrensel bir dil üstüne kurgulanmış yerleştirme üslubunu tümel olarak yansıtıyor. Bu on katlı imge şöleni 20.yy’ın görsel belleğini içeriyor. Kiraz, avlunun her katı için 20.yy’ın 10 yılını, seçtiği imgelerle yeniden kurguluyor. Fotoğraflar, artık nerdeyse kullanılmayan, ama yakın geçmişin en etkin görsel malzemesi olan saydam tekniğini çağrıştırıyor. Saydamların alt bölümlerindeki boşluklara fotoğrafın konusu ve tarihi yazılırdı. Kiraz bu yöntemi de uyguluyor ve renkli bir noktalamayla izleyiciye hem yatay hem de dikey düzeyde on yıllar içinde birbiriyle kesişen görüntüleri keşfetmeyi öneriyor. Kiraz’ın seçtiği imgeler tarihsel olaylar, bilim, teknoloji ve yaşam üstüne odaklanıyor ve izleyicinin tarih bilincini ve belleğini kışkırtıyor. Otelin giriş katındaki restoranın sağ duvarlarında Sıtkı Kösemen’in “Karşıya Geçmek” başlıklı bir dizi fotoğrafı yer alıyor. Bu fotoğraflar İstanbul Boğazı’nın sularını yakın çekim olarak gösteriyor. Kösemen’in Boğaz’ı soyut ve gizemlidir; kendi bakışını ve bizim bakışımızı bu muhteşem, seçkin ayrıma ya da kopukluğa yoğunlaştırır. Yazınsal açıdan resim Orhan Pamuk’un “Kara Kitap”ındaki, bu suyun aynı anda bir cennet ve bir cehennem olduğunu anlatan Boğaziçi betimlemesini çağrıştırır. Kösemen bu fotoğraflarda kalıplaşmış Boğaziçi görüntülerinde uzaklaştırıyor izleyiciyi ve sonsuz görselliği ve sonsuz görünmezliği olan bir şey sunuyor; İstanbul’u algılamak için soyut bir şifre. Boğaziçi’nin bu akıntılı sularının yakın plan çekimleri kentin can alıcı, belirsiz, ikilemli durumunu/düzenini açığa vuruyor ve saklıyor. Kösemen’in bir diğer işi “Beklemek” otelin asansörlerinde yer alıyor. Otel asansörleri konukların yalnız ya da tanımadıkları kişilerle birlikte oldukları en küçük mekânlardır. Geliş ve gidiş arasındaki kısa bekleme ve sessizlik anları. Bakışların karşılaşması ya da bakışı kaçırmak, iki insan arasındaki yabancılığın gerginliği, asansörün fiziksel ortamını doldurur. Kösemen’in videosu bu ortama müdahale ediyor; elektronik ortamdaki üçüncü oyuncu, insanın ruhsal durumunu hicvediyor ve sanatın oyuncu yönüyle izleyicinin ruhsal durumunu yönlendiriyor. Otelin girişinde, resepsiyonun sağ tarafındaki duvarda Murat Morova’nın Tahammül mülkü, başlıklı işi yer alıyor. Küresel kültür, bu otelin yapısal, biçimsel ve estetik mantığının arka alanıdır. Morova’nın, melez Atlas figürü- ki bu melezlik Doğu’nun ifade aracı hat tekniği ile Batı’nın ifade aracı desen tekniğinin bireşimidir – oteldeki ve kuşkusuz genelde insan dokusunun günümüz küresel düzeni içindeki konumunun çizgisel bir metaforudur. Morova, burada Yunan Mitolojisinin bize hala sunduğu düşünce ve yorum gücü ve bilgeliğini Atlas öyküsüyle görselleştiriyor, ama aynı zamanda bu bilgeliğin İslam uygarlığıyla bireştiği bir süreci işaret ediyor. İşin üçüncü bir boyutu da, dünyanın insanın düşünsel gücüyle yaratıldığını gösterir. Morova, günümüzde aramayı sürdürdüğümüz Doğu-Batı bireşimini, görsel bir imgeyle dile getirmektedir.
Asma Katlara çıkan merdivenlerin duvarlarına ve ikinci asma kata Kadri Özayten’in „Barış Günleri“ adlı bir dizi işi yerleştirildi. Özayten bu işi, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Taşınabilir Sanat Projesi’nde Özgül Aslan küratörlüğünde gerçekleştirilen „Çocuklar için Sanat“ sergisi için İstanbul çocukları için gerçekleştirmişti. Bu otele çocuklar da gelecek ve bu kelebekler, ki biri dışında hepsi kamuflaj kumaşı ile kaplı – çocuklara küresel savaşların karşısında küresel barışlar olduğu umudunu veriyor. Gerçekten dördüncü Kelebek, ahşaptan oluşuyor ve üstünde çocukların gözüne hitap eden ahşap ördekler görülüyor. Otelin 20. Katındaki restoran girişinde ve duvarlarında Ardan Özmenoğlu’nun “Yeşilçam2009” başlıklı işi yer alıyor. Post-it üstüne baskı işleri üreten Ardan Özmenoğlu, bu tekniği ince pleksi-camlar üstüne uyguladı. Özmenoğlu bu mekanda zengin bir bellek-imge dizisi önerdi ve Türkiye’nin sinema tarihinden kesitleri pleksi-cam üstüne baskı tekniğiyle sunuyor. Warhol’cu bir yaklaşımla, gelmiş geçmiş bütün oyuncuların portreleri ve kült filmlerden İstanbul manzaraları, otel konuklarına Türk sineması üstüne bilgilenmeyi öneriyor. Özmenoğlu sinema konusunu salonun diğer duvarlarına yönlendiriyor ve Türk sinemasının kültü filimlerinden “Kanun Namına”dan seçilmiş sahneler izleiciye elli yıl öncesinin İstanbul’unu gösteriyor. Resepsiyonun solundaki köşede Günnur Özsoy’un geleneksel bir malzeme olan keçe kullanılarak yapılmış çakıl taşlarına benzeyen biçimlerden oluşan soyut bir duvar işi yer alıyor. Özsoy, mekan ve nesne arasındaki ilişkileri ve nesnelerin algılanmasındaki renk ve ışık özelliklerini sorgulayan ve bu sorgulamalarını soyut biçimlere dönüştürüyor. Bu renkli keçe nesneler lobideki bütün figürlü sanat yapıtlarına karşıt bir öneri olarak işlev taşıyor. Soyut özellikler taşıyan diğer bir iş, Gülay Semercioğlu’nun gümüş rengi telden örülmüş soyut ikonları ikinci asma katta karşılıklı iki duvarı kaplıyor. Semercioğlu, yıllardır büyük bir sabırla madeni telleri örüyor ve dokuyor, dayanıklı, parlak ve müzikal ikonlar üretiyor. Semercioğlu’nun bu işçilikle ürettiği iki tür yapıtı var; bir dizi yapıt bu otele yerleştirilen ışığın madeni tel üstünde oynayabileceği oyunları denetleyen soyut biçimler, diğer bir dizi ise, siyasal ve ekonomik sistemlerin yarattığı stereotip işaret dilinin örnekleridir.
Otelin önünde, yoğun trafiğin tam ortasında, İstanbul’un denizle çevrili bir kent olduğunu anımsatan bir Kalyon yer alıyor. Dünyanın birçok ülkesinde açık alan heykeli gerçekleştirmiş olan Kemal Tufan’ın bu heykeline, içeride giriş katındaki restoranın sağ duvarında salona gün ışığı yansıtan küçük avluda oluşturulan akvaryumda ve salonun girişindeki iki camın üstündeki Vatozlar eşlik ediyor. Kalyon, kentin tarihi ve coğrafyasıyla ilgiliyken Vatozlar denizin iç dünyasına yönlendiriyor izleyici bakışını. Otel, İstanbul Boğazı ile Haliç’e açılan vadi arasındaki tepenin üstünde yer almaktadır. Haliç, eski kentin kan damarıdır ve coğrafi olarak dışarıdan gelen etkilere karşı korunaklıdır; ta ki insan emeği ve gücü, tepeleri aşıp bu derin körfeze sahip çıkana kadar. Kalyon, Fatih Sultan Mehmet’in gemileri karadan yürütüp İstanbul’u fethetmesini anımsatmaktadır. İstanbul’un kendine özgü gizemli deniz- kara ilişkisi de yoğun trafiğin ortasında izleyicinin karşısına çıkan bu geleneksel gemi yorumuyla yinelenmektedir. İkinci asma katta, karşılıklı iki duvarda, Nihal Sesalan Yüzsever’in tahta oyma ve boyama tekniği ile yapılmış bir doğa metaforu yer alıyor.
Otelin odalarında Ali Cabbar, Gül Ilgaz, Esen Karol, Sıtkı Kösemen, Pablo Martinez, Sinan Niyazioğlu, Başak Ürkmez ve Mohaç Yücel’in fotoğraf işleri yer alıyor. Bu fotoğraflar İstanbul’u temsili olarak göstermiyor, sanatçının öznel bakışını vurguluyor ve İstanbul’un düşsel ve görsel yapı sökümünü yapıyor. Ali Cabbar’ın kent ve insan ilişkisine odaklanan çizgisel resimleri, Gül Ilgaz’ın kuşbakışı Boğaz kurgulaması, Esen Karol’un menevişli İstanbul manzarası, Pablo Martinez’in çift-manzaraları, Sinan Niyazioğlu’nun İstanbul’un mitolojisini irdeleyen dijital manzaraları, Başak Ürkmez’in, çevrimiçi-İstanbul’u, Mohaç Yücel’in popüler kültür metaforları, otelin konuklarına farklı bakış seçenekleri sunuyor. Bu bakış seçenekleri kimi zaman sanatçının bakışına karşı çıkabilir, kimi zaman da onunla örtüşebilir.
Türkiye’deki çağdaş sanat üretiminden zengin bir kesiti gösteren bu koleksiyon, hem İstanbul’a gelen izleyiciye çağdaş sanat konusunda bilgilenme ayrıcalığını sunuyor, hem de bu olgunun otel misafirleri aracılığıyla başka coğrafyalara tanıtılmasını sağlıyor.
Beral Madra, Eylül 2009
